Έφυγε από τη ζωή τη Δευτέρα 2 Οκτωβρίου ο Σουλιώτης Στρατηγός Λάμπρος Τζαβέλας, απόγονος της μεγάλης και ιστορικής, σουλιώτικης οικογένειας των Τζαβελλαίων.
Με υψηλό το φρόνημα της φιλοπατρίας και την έμπρακτη αγάπη του για τον τόπο καταγωγής του και κοιτίδα των προγόνων του, το Σούλι, ποτέ δεν έπαψε από τη νεότητά του, να το επισκέπτεται συχνά, να νοιάζεται για την ανάδειξή του και να αποτίει φόρο τιμής στα ιερά του χώματα.
Ευτύχισε πριν φύγει, να δει αναστηλωμένο το σπίτι των προγόνων του στο Σούλι, έργο που τόσο μόχθησε μαζί με το γιο του Κώστα, για την πραγματοποίησή του.
Ο πρόεδρος του Ομίλου Απόδοσης Τιμών και Ιστορικής Αναβίωσης Σουλίου “Σουλιώτες”, Ηλίας Ζέρβας, το Δ.Σ. και όλα τα μέλη, σε ανακοίνωσή τους, τονίζουν:
“Εκφράζουμε τα θερμά μας συλλυπητήρια στην οικογένεια του, ιδιαίτερα, στο γιο του Κώστα, συμπαραστάτη και συνεχιστή του ονόματος, του έργου τού πατέρα του και της ένδοξης φάρας των Τζαβελαίων.
Με μεγάλη επιτυχία στον προαύλιο χώρο του 2ου Λυκείου Αγίας Βαρβάρας, πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 30 Σεπτεμβρίου το 3ο παραδοσιακό ετήσιο υπαίθριο γλέντι του Πολιτιστικού Συλλόγου Ηπειρωτών Αγίας Βαρβάρας “Απειρωτάν”.
Ο κόσμος που παρευρέθηκε ευχαριστήθηκε, αντάμωσε με τους συντοπίτες του, απόλαυσε παραδοσιακά μουσικά ακούσματα και χόρεψε με πολύ κέφι σε μια υπέροχη βραδιά
Στο τραγούδι, το αηδόνι της Ηπείρου, Σάββας Σιάτρας, στον οποίο απονεμήθηκε από τον πρόεδρο του συλλόγου Παναγιώτη Τσιμογιάννη τιμητική πλακέτα για την πολυετή προσφορά του στο ηπειρώτικο δημοτικό τραγούδι. Ειδική εκτενής αναφορά στο έργο του έκανε η αντιπρόεδρος και χοροδιδάσκαλος του συλλόγου, Εμμανουέλα Γεωργούση.
Στο χαιρετισμό του ο κ. Σιάτρας τόνισε: “Χαρά και τιμή για εμένα, που για άλλη μια φορά, συνεχίζοντας τη μακρόχρονη πορεία πενήντα συν τρία χρόνια, ερμηνεύοντας τα δημώδη άσματα του τόπου μας και όλης της Ελλάδας. Κύριε πρόεδρε του Πολιτιστικού Συλλόγου Ηπειρωτών Αγίας Βαρβάρας “Απειρωτάν”, σας συγχαίρω και σας ευχαριστώ. Δεν έκανα και δεν κάνω τίποτε άλλο από το να ερμηνεύω με πίστη, με καημό και πόνο, τα τραγούδια με τα οποία μεγαλώσαμε και μεγάλωσαν γενεές γενεών. Τραγούδια για τη χαρά, για τον πόνο, για την εργατιά, τα ήθη και τα έθιμα τα οποία ξεκινάν από τα ομηρικά έπη και μας φέρνουν στα σημερινά χρόνια.”
Στο κλαρίνο ήταν ο δεξιοτέχνης Δημήτρης Ζιάγκας, στο τραγούδι επίσης ο νέος ταλαντούχος Στάθης Πολύζος, στο βιολί ο Βασίλειος Αβραάμ, στο λαούτο ο Κώστας Βουρεκάς και στο ντέφι ο Σπύρος Βουρεκάς.
Το γλέντι ξεκίνησε με το καλωσόρισμα του ο Πρόεδρου του Πολιτιστικού Συλλόγου Ηπειρωτών Αγίας Βαρβάρας “Απειρωτάν” Παναγιώτη Τσιμογιάννη.
Στον χαιρετισμό του ο Δήμαρχος Αγίας Βαρβάρας Λάμπρος Μίχος, για μια ακόμη φορά υποσχέθηκε και δεσμεύτηκε για την εύρεση αξιοπρεπούς στέγης του συλλόγου, ενώ προανήγγειλε και εκδηλώσεις για την επέτειο της Απελευθέρωσης των Ιωαννίνων τον ερχόμενο Φεβρουάριο.
Χαιρετισμό απηύθυναν και εκπρόσωποι της Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας Ελλάδος.
Η βραδιά συνεχίστηκε με την παρουσίαση από την αντιπρόεδρο και χοροδιδάσκαλο του συλλόγου, Εμμανουέλα Γεωργούση, του χορευτικού τμήματος, με τμήμα παιδικό και ενηλίκων. Τα μικρότερα και μεγαλύτερα μέλη του χορευτικού ξεκίνησαν το χορό, παρασύροντας σε ένα Ηπειρώτικο χορευτικό γλέντι όλους τους παρευρισκόμενους.
Τη συμπλήρωση των 80 χρόνων από το Ολοκαύτωμα των Λιγκιάδων τίμησε η Περιφέρεια Ηπείρου, η Κοινότητα και ο Δήμος Ιωαννιτών με τις εκδηλώσεις που έγιναν στο χωριό το πρωί της Κυριακής.
Η θηριωδία που συντελέστηκε στους Λιγκιάδες από τα ναζιστικά στρατεύματα ήταν μία από τις μεγαλύτερες στην Ήπειρο και οι μνήμες παραμένουν ακόμη νωπές.
Το πρωί τελέστηκε επιμνημόσυνη δέηση και ακολούθησαν στο χώρο του μνημείου, ομιλίες, προσκλητήριο νεκρών και κατάθεση στεφάνων.
Χαιρετισμό απηύθυνε ο Πρόεδρος των Λιγκιάδων Ιωάννης Αυγέρης.
Εκ μέρους της Κυβέρνησης μίλησε η Υφυπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας Μαρία Κεφάλα ενώ η κεντρική ομιλία έγινε από τον Δήμαρχο Ιωαννίνων Δημήτρη Παπαγεωργίου ο οποίος αναφέρθηκε στα δραματικά γεγονότα της εποχής αλλά και στη δύναμη της μνήμης.
Στις εκδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν στους Λιγκιάδες παραβρέθηκε και ο Πρέσβης της Γερμανίας στη χώρα μας ο οποίος νωρίτερα είχε συνάντηση με τον Δήμαρχο Ιωαννίνων.
Ιδιαίτερη αναφορά αξίζει στην παρουσία του Παναγιώτη Μπαμπούσκα, που είναι ο μοναδικός επιζών της γερμανικής θηριωδίας και ήταν και εφέτος ο πρώτος που κατέθεσε στεφάνι.
Στις εκδηλώσεις παραβρέθηκαν ο Μητροπολίτης Ιωαννίνων Μάξιμος, εκ μέρους της Περιφέρειας Ηπείρου η Αντιπεριφερειάρχης Παναγιώτα Μητροκώστα, η Υφυπουργός Κοινωνικής Συνοχής Μαρία Κεφάλα, οι βουλευτές Μερόπη Τζούφη και Γιάννης Τσίμαρης, εκπρόσωποι κομμάτων, εκπρόσωποι περιφερειακών και δημοτικών παρατάξεων, δημοτικοί και περιφερειακοί σύμβουλοι, εκπρόσωποι του Στρατού, της Αστυνομίας και της Πυροσβεστικής, του Πανεπιστημίου, Συλλόγων και φορέων.
Σε εγκάρδια, εορταστική ατμόσφαιρα ενώπιον εκατοντάδων ατόμων της τοπικής κοινωνίας πραγματοποιήθηκαν το βράδυ της Παρασκευής 29 Σεπτεμβρίου 2023 τα εγκαίνια της νέας πτέρυγας που στεγάζει το Γυμνάσιο και το Λύκειο του Αρσακείου Ιωαννίνων.
To νέο κτήριο κατασκευάστηκε με δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) και συμπληρωματική χρηματοδότηση της Φ.Ε. Το νέο υπερσύγχρονο κτήριο ακολουθεί την αρχιτεκτονική του αρχικού κτηρίου και ανήκει στην κατηγορία των χαρακτηρισμένων ως «πράσινων» κτηρίων.
Το κτήριο «Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος» εγκαινίασε ο Πρόεδρος της Βουλής και βουλευτής Ιωαννίνων κ. Κωνσταντίνος Τασούλας, ο οποίος απηύθυνε θερμό χαιρετισμό κατά την έναρξη της τελετής.
Μετά τον σύντομο χαιρετισμό από την εκπρόσωπο του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος κ. Λίνα Γιωτάκη, τον λόγο έλαβε ο Πρόεδρος της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας Καθηγητής κ. Γεώργιος Μπαμπινιώτης, ο οποίος μίλησε για την ανάπτυξη, τις καινοτόμες δράσεις και τη δημιουργική παρουσία του Αρσακείου στα Ιωάννινα. Στη συνέχεια επέδωσε τιμητική πλακέτα στον Πρόεδρο της Βουλής και στην εκπρόσωπο του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος.
Η σύντομη εμφάνιση της χορωδίας μαθητών του Σχολείου στο τέλος της σεμνής τελετής, οι οποίοι ερμήνευσαν τραγούδια υπό τη διεύθυνση της συντονίστριας Μουσικής κ. Χριστίνας Βαρσάμη-Κούκνη, μετέφερε στους παρευρεθέντες το χαρούμενο κλίμα της σχολικής πραγματικότητας των Αρσακείων Σχολείων Ιωαννίνων. Τη χορωδία συνόδευσε με το κλαρίνο του ο κ. Γιώργος Μπέλλος.
Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους τα μέλη του Δ.Σ. της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας, η Επόπτρια των Σχολείων, ο Διευθυντής Διοικητικών και Οικονομικών Υπηρεσιών, Συντονιστές Μαθημάτων, η Υφυπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας κ. Μαρία Κεφάλα, ο Περιφερειάρχης Ηπείρου κ. Αλέκος Καχριμάνης, ο Δήμαρχος Ιωαννίνων κ. Δημήτρης Παπαγεωργίου, ο Γραμματέας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Ηπείρου – Δυτ. Μακεδονίας κ. Σεραφείμ Λιάπης, η Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου κ. Ελένη Ακονίδου, ο Διοικητής της 8ης Μεραρχίας Ταξίαρχος Γεώργιος Παππάς, ο Αστυνομικός Διευθυντής Ηπείρου κ. Β. Μουσελίμης και Ιωαννίνων Γ. Αζέλης, οι πρώην δήμαρχοι Ν. Γκόντας και Ευ. Πήχας, οι Αντιπεριφερειάρχες κ.κ. Κ. Σιαράβας, Στ. Τσιάρα, Αγ. Νάκου, Γ. Μητροκώστα, Ηλ. Γκαρτζονίκας, ο Αντιδήμαρχος κ. Φ, Βάββας, οι πρώην Πρυτάνεις Κ. Γάτσιος και Γ. Καψάλης, ο Πρόεδρος του ΠΤΔΕ του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων καθ. Σπ. Σούλης, ο Πρόεδρος της ΔΕΥΑΙ Καθ. Αρ. Μπαρτζώκας, Δημοτικοί Σύμβουλοι, ο Περιφερειακός Διευθυντής Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ιονίων Νήσων κ. Π. Αγγελόπουλος, η Διευθύντρια Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Στ. Λογοθέτη, η Διευθύντρια Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης κ. Μ. Γιαννακού, η Πρόεδρος της ΕΗΜ καθ. Αικ. Λιάμπη, ο Πρόεδρος του Ιδρύματος Ιωσήφ και Εσθήρ Γκανή κ. Ναπ. Μάργαρης, ο Πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου Ιωαννίνων κ. Θεόδωρος Παπακώστας, ο Διοικητής του ΓΝΙ Νοσοκομείου Γ. Χατζηκώστα κ. Σπ. Δερδεμέζης, Πανεπιστημιακοί, Διευθυντές Σχολείων των Ιωαννίνων, Σύμβουλοι Εκπαίδευσης, εκπρόσωποι του επιχειρηματικού κόσμου, οι εκπαιδευτικοί και γονείς μαθητών του Σχολείου.
Εκδήλωση για την εγγραφή των χρησμών της Αρχαίας Δωδώνης στον κατάλογο της UNESCO έγινε το Σάββατο στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων στην είσοδο του οποίου τοποθετήθηκε και το ειδικό σήμα του παγκόσμιου πολιτιστικού οργανισμού.
Οι επισκέπτες του Μαντείου της Δωδώνης χάρασσαν τα ερωτήματά τους προς τους θεούς σε μολύβδινα ελάσματα, τα οποία από τον Μάιο του `23 εγγράφηκαν στον Διεθνή Κατάλογο του Προγράμματος της UNESCO με τον τίτλο: «Μνήμη του Κόσμου».
Στην εκδήλωση χαιρετισμό απηύθυνε ο Πρόεδρος της Βουλής Κωνσταντίνος Τασούλας, ο Μητροπολίτης Ιωαννίνων Μάξιμος, και η προϊσταμένη της Εφορίας Ιωαννίνων Βαρβάρα Παπαδοπούλου.
Στη συνέχεια ο Πρόεδρος της Βουλής και η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, προέβησαν στα αποκαλυπτήρια της πινακίδας εγγραφής στον κατάλογο της UNESCO στην είσοδο του Μουσείου.
Η κ. Μενδώνη στο χαιρετισμό της τόνισε πως «οι προοπτικές που ανοίγονται για την περαιτέρω έρευνα και επιστημονική μελέτη και αξιοποίηση του αρχαιολογικού συνόλου είναι μεγάλες και μέσω αυτού, μπορεί να ακουστεί περισσότερο το όνομα της Δωδώνης, ανά την υφήλιο».
Η υπουργός Πολιτισμού ερωτηθείσα σχετικά είπε ότι δεν έγινε καμία έκπτωση για προεκλογικούς λόγους σε ότι αφορά το φάκελο ένταξης του Ζαγορίου στη λίστα των πολιτιστικών τοπίων της UNESCO.
Για το αίτημα ένταξης του αρχαιολογικού χώρου της Δωδώνης στον κατάλογο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, είπε ότι υπάρχει πολύς δρόμος ακόμη, όπως επίσης ότι απαιτείται χρόνος και προσπάθεια και για την ανέγερση αρχαιολογικού μουσείου στο χώρο της Δωδώνης. Τέλος, εκτίμησε ότι η διαδικασία ένταξης της Νικόπολης στον κατάλογο της UNESCO, μεταφέρεται για το 2026.
Η Υπουργός Πολιτισμού, σημείωσε ότι «το γεγονός της εγγραφής δεν έχει μόνο υψηλό ηθικό και συμβολικό χαρακτήρα, αλλά ταυτόχρονα πολύπλευρη σημασία και αξία για την ευρύτερη περιοχή της Ηπείρου».
Τα ελάσματα, ως μοναδικό εύρημα, αποτελούν αντικείμενο όχι μόνον επιστημονικού ενδιαφέροντος, αλλά και πρόσκληση για την ενίσχυση της επισκεψιμότητας, τόσο στο Αρχαιολογικό Μουσείο των Ιωαννίνων, όσο και στον εράσμιο χώρο της Δωδώνης, όπου προχωρούν, με γοργούς ρυθμούς η ανάδειξη κτισμάτων του αρχαίου ιερού, καθώς και η αναστήλωση του θεάτρου.
Αναφερόμενη στην εξαιρετική σημασία αυτών των πολύτιμων ελασμάτων από το ιερό του Δωδωναίου Διός, η Λίνα Μενδώνη υπογράμμισε ότι «αποτελούν ένα μοναδικό για τα ελληνικά αρχαιολογικά δεδομένα κλειστό, ομοιογενές, εκτενώς δημοσιευμένο και εξαιρετικά τεκμηριωμένο σύνολο, άμεσων γραπτών πηγών, που εμπλουτίζει ουσιαστικά τις γνώσεις μας για την κλασική και ελληνιστική περίοδο σε ένα ευρύ πεδίο: Από τη γλωσσολογία και την επιγραφική, έως τη μελέτη της αρχαίας ελληνικής θρησκείας και κοινωνίας», ενώ παράλληλα «φωτίζουν και πλείστες πτυχές της προσωπικής και κοινωνικής ζωής των ανθρώπων κάθε εποχής, των ζητημάτων της καθημερινότητας αλλά και των υπαρξιακών προβληματισμών, των ενδόμυχων φόβων, των ελπίδων και των προσδοκιών τους».
Η Λίνα Μενδώνη ανέλυσε το ρόλο του Διεθνούς Ευρετηρίου της UNESCO «το οποίο αποσκοπεί στη διαφύλαξη της καταγεγραμμένης και τεκμηριωμένης κληρονομιάς της ανθρωπότητας, ώστε αυτά τα αγαθά να ξεπεράσουν τη λήθη, να υπερβούν τη φθορά και να αναδειχθούν σε κοινό κτήμα της ανθρωπότητας, μέσω της διασφάλισης της ανοιχτής προσβασιμότητάς τους».
Η Περιφέρεια Αττικής πραγματοποίησε το Σάββατο 30 Σεπτεμβρίου τις καθιερωμένες εκδηλώσεις για την Ημέρα Μνήμης των Εθνικών Ευεργετών.
Συγκεκριμένα στις 11 το πρωί τελέστηκε στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Αθηνών μνημόσυνο για τους Εθνικούς Ευεργέτες.
Την κυβέρνηση εκπροσώπησε ο Γενικός Γραμματέας Δημόσιας Διοίκησης Δημήτρης Κιρμικίρογλου, ο οποίος στον χαιρετισμό του μίλησε για την προσφορά των Εθνικών Ευεργετών στην πατρίδα. Παράλληλα αναφερόμενος στη σημαντική οικονομική και ανθρωπιστική βοήθεια που δόθηκε από ιδιώτες προς τους πλημμυροπαθείς της Θεσσαλίας, τόνισε ότι το μήνυμα των Ευεργετών παραμένει επίκαιρο.
Στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε κατάθεση στεφάνων στο Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη, από εκπροσώπους της Προεδρείας της Δημοκρατίας, της κυβέρνησης, της Βουλής των Ελλήνων, κομμάτων, ιδρυμάτων και σωματείων.
Από αυτήν την ημέρα μνήμης δεν θα μπορούσαν να λείπουν αντιπροσωπευτικοί φορείς της ενιαίας Ηπείρου, από την οποία καταγόταν η συντριπτική πλειοψηφία των Εθνικών Ευεργετών.
Ως εκ τούτου κατέθεσαν στεφάνια ο Πρόεδρος της Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας Ελλάδος Μάκης Κιάμος και ο Πρόεδρος της Κίνησης για την Αναγέννηση της Βορείου Ηπείρου Δημήτρης Περδίκης.
Άγημα από τις Ένοπλες Δυνάμεις απέδωσε τιμές, ενώ η φιλαρμονική του Πολεμικού Ναυτικού έκλεισε τις εκδηλώσεις με την ανάκρουση του εθνικού ύμνου.
Το απόγευμα της Πέμπτης 28 Σεπτεμβρίου 2023στον Μητροπολιτικόν Ιερό Ναό Αγίου Δονάτου Παραμυθίας τελέσθηκε Μέγας Πανηγυρικός Εσπερινός, μετ’ αρτοκλασίας προεξάρχοντος του Ηγουμένου της Ιεράς Μονής Κοιμήσεως Θεοτόκου Μολυβδοσκεπάστου Αρχιμανδρίτου π. Αρσενίου Μάϊπα, κληρικών της Ιεράς Μητροπόλεως, παρουσία των πολιτικών αρχών του Νομού Θεσπρωτίας και πιστών που τίμησαν με την παρουσία τους την εορτή του πολιούχου της Παραμυθιάς.
Τον θείο λόγο κήρυξε ο Αρχιμανδρίτης π. Μεθόδιος Ντελής, Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Κοιμήσεως Θεοτόκου Γηρομερίου.
Μετά το πέρας του Εσπερινού ακολούθησε η λιτάνευση των Ιερών λειψάνων και της Εικόνος του Αγίου Δονάτου εντός της πόλεως της Παραμυθιάς.
Την Παρασκευή 29 Σεπτεμβρίου 2023, στον Μητροπολιτικό Ιερό Ναό Αγίου Δονάτου Παραμυθίας τελέσθηκε Όρθρος και Θεία Λειτουργία μετά θείου κηρύγματος.
Μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας τελέσθηκε Αρχιερατικό Μνημόσυνο υπέρ των 49 εκτελεσθέντων προκρίτων της Παραμυθίας από τα Στρατεύματα Κατοχής χοροστατούντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανής και Κονίτσης κ.κ.ΑΝΔΡΕΟΥ τοποτηρητού της Ιεράς Μητροπόλεως Παραμυθίας ο οποίος πριν την απόλυση της εορτής κήρυξε θείο λόγο.
Εν συνεχεία ακολούθησε πομπή προς το Μνημείο των εκτελεσθέντων όπου τελέσθηκε Αρχιερατική επιμνημόσυνη Δέηση παρουσία των αρχών της πόλεως και των συγγενών αυτών.
Τον Ιούλιο του 1941 η Ιταλική Κυβέρνηση διόριζε με Διάταγμα τον αρχηγό της εγκληματικής μαφίας από την Παραμυθιά Τζεμίλ Ντίνο, σαν Ύπατο Αρμοστή Θεσπρωτίας, ο οποίος μάλιστα δεν εμφανίστηκε για να αναλάβει τα καθήκοντά του.
Για να τρομοκρατήσουν ακόμη περισσότερο το Ελληνικό στοιχείο και να επιδείξουν στην Ελληνική Κυβέρνηση τη θέλησή τους οι Τσάμηδες, ότι επιθυμούν την απόσπαση του Νομού Θεσπρωτίας από τον ελληνικό κορμό, δολοφονούν μπρος στο Νομαρχιακό κατάστημα τον αναπληρωτή Νομάρχη Γεώργιο Βασιλάκο.
Η δολοφονία αυτή υπήρξε το σύνθημα των ομαδικών εκτελέσεων σε ολόκληρο το Νομό, με κορύφωση την εκτέλεση των 49 προκρίτων της Παραμυθιάς (29-9-1943).
Διευθύνων νους για την συστηματοποίηση του έργου της εξολοθρεύσεως του ελληνικού στοιχείου ήταν η διαβόητη τρομοκρατική οργάνωση KSILIA δηλαδή το «Αλβανικό Σύστημα Πολιτικής Διοικήσεως» που συγκροτήθηκε προς τούτο τον Ιούλιο του 1942.
Παράλληλα ιδρύθηκε η Αλβανική Φασιστική Νεολαία «Μιλίτσια» και δημιούργησαν 14 τάγματα
ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΓΚΛΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ «ΑΛΒΑΝΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΣ (K.S.I.L.I.A.) ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ ΣΤΗ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑ»
1. Δολοφονηθέντες υπό Τσάμηδων μόνων ή εν συνεργασία με τα στρατεύματα κατοχής: 632
2. Εξαφανισθέντες και απαχθέντες ως όμηροι : 428
3. Βιασμοί γυναικών και κορασίδων : 209
4. Απαγωγαί : 31
5. Πυρποληθείσαι οικίαι : 2.332
6. Λεηλατηθέντα ολοσχερώς χωρία : 53
7. Διαρπαγέντα ζώα :
(α) Αιγοπρόβατα : 37556
(β) Βοοειδή : 9.285
(γ) Ιπποειδή : 4.185
(δ) Πουλερικά (ένα μέρος) : 30.000
(ε) Κυψέλαι : 742
Τα ανωτέρω είναι κατώτερα της πραγματικότητος.
Την άνοιξη του 1944, στα πλαίσια των επιχειρήσεων εναντίον των Γερμανών στην Ήπειρο, κρίθηκε αναγκαίο από την Βρετανική συμμαχική αποστολή να καταλάβει ο Ζέρβας τις Ηπειρωτικές ακτές στην περιοχή της Πάργας που ελέγχουν οι Τσάμηδες, προκειμένου να γίνεται πιο εύκολα ο εφοδιασμός του ΕΔΕΣ με πλοιάρια από την Ιταλία. Στις επιχειρήσεις αυτές στο πλευρό των Γερμανών πολέμησαν και ένοπλα σώματα Τσάμηδων, ιδιαίτερα στην περιοχή της Πάργας, της Παραμυθιάς και της Ηγουμενίτσας.
Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθεί η μάχη της Μενίνας (17/18-8-1944), όπου μαζί με τους 92 νεκρούς και 109 αιχμαλώτους Γερμανούς, είχαν και οι συμπολεμιστές τους Τσάμηδες 86 νεκρούς και 7 αιχμαλώτους, έναντι 6 ανδρών του ΕΔΕΣ και του Άγγλου Ταγματάρχου Δαβίδ Ουάλλας.
Ακολουθεί επετειακό κείμενο για την 29η Σεπτεμβρίου 1943 από τον γιο ενός εκτελεσθέντα:
Κάπου ανάμεσα στα άπειρα τραγικά γεγονότα της κατοχικής περιόδου παραμένει λησμονημένο και αποσιωπούμενο ένα γεγονός σημαδιακό για την ιστορία της Ηπείρου στα χρόνια της κατοχής.
Η σφαγή των προκρίτων της Παραμυθιάς (όπως ονομάζεται στα κατοπινά χρόνια). Ήταν η εποχή που οι Γερμανοί ανέλαβαν πλήρως τον έλεγχο της Ελλάδος μετά την παράδοση της Ιταλίας και ανάμεσα τους τον έλεγχο της Ηπείρου.
Λίγο έξω από την Παραμυθιά ένα γερμανικό απόσπασμα (περί τα εικοσιπέντε άτομα) γύρναγε από ανιχνευτική αποστολή. Στη στροφή του φιδωτού δρόμου ένα πολυβόλο κελάηδησε. Έξι Γερμανοί έπεσαν επί τόπου. Οι αντάρτες που έστησαν την ενέδρα, λάκισαν αμέσως.
Την επομένη, μια όμορφη μέρα και ενώ η ζωή κυλούσε αργά στην μικρή Παραμυθιά μια οχλοβοή σηκώθηκε ξαφνικά και αναστάτωσε την κωμόπολη. Μια γερμανική φάλαγγα έζωσε από παντού την περιοχή και απέκλεισε όλες τις διόδους από και προς την Παραμυθιά.
Χαλασμός ακολούθησε. Ο κόσμος αισθανόμενος το κακό πανικοβλήθηκε. Oι Γερμανοί κάνουν μπλόκο! Μέσα στο πανικό όμως, πανάρχαιες αταβιστικές συνήθειες ξύπνησαν από μακροχρόνιο λήθαργο. Έτσι οι κάτοικοι, οι απλοί αγρότες το πρώτο που σκέφτηκαν ήταν να σώσουν τις αρχές του χωριού, τους προκρίτους, με τον αρχαίο σεβασμό προς τις κεφαλές της κοινωνίας.
“Κύριε προϊστάμενε, πρέπει να κρυφτείτε” είπαν δυο απλοί Ηπειρώτες στον νεότατο προϊστάμενο των TTT (ταχυδρομείο, τηλέφωνο, τηλέγραφος) – και πατέρα του υπογράφοντος. Τον οδήγησαν στη εκκλησία όπου κάτω από την Άγια Τράπεζα υπήρχε μια κρύπτη, απομεινάρι άλλων σκοτεινών εποχών.
Οι Γερμανοί όμως δεν άρχισαν τις συλλήψεις αμέσως. Ίσως γιατί περίμεναν να ξεθαρρέψει ο κόσμος. Ίσως γιατί κάτι άλλο περίμεναν. Και αυτό το κάτι άλλο δεν άργησε να φανεί. Ήταν ένα μπουλούκι από κουκουλοφόρους Τσάμηδες, με την στολή της πολιτοφυλακής των Τσάμηδων.
Ήταν αυτοί που θα υπεδείκνυαν στους Γερμανούς κατακτητές τα πρόσωπα που έπρεπε να εκτελεστούν. Και τότε το κακό άρχισε. Το προσωπικό του σταθμού TTT είχε καταφύγει σύσσωμο (τρία άτομα) σε ερημικό σπίτι για να κρυφτεί. Παρακολουθούν κρυμμένοι απέναντι το σπίτι του Γενικού Επιθεωρητή Μέσης Εκπαίδευσης Ηπείρου. Δυο Γερμανοί και δυο Τσάμηδες κτυπούν την πόρτα. Εμφανίζεται η γυναίκα του επιθεωρητή, έγκυος στον όγδοο μήνα, στην πόρτα. Ρωτούν να μάθουν που είναι ο Επιθεωρητής (διερμηνέας ένας Τσάμης). Αυτή απαντά πως δεν ξέρει. Δυο υποκόπανοι σηκώνονται και κτυπούν την γυναίκα στην κοιλιά και στο πρόσωπο. Πέφτει κάτω.
Ο επιθεωρητής κρυμμένος σε σοφίτα στο σπίτι, βγαίνει να σώσει την γυναίκα του. Τον πιάνουν. Μετά ζώνουν το ερημόσπιτο. Ετοιμάζονται να σπάσουν την πόρτα, όταν ένας Γερμανός έρχεται να τους πει ότι πιάσαν και τους εξήντα που ήθελαν. Οι Γερμανοί λένε ότι θα τους μεταφέρουν για ανάκριση. Ο επιθεωρητής ένας λεβέντης άντρας λέει στους συγκρατούμενους του ότι πάνε να τους χαλάσουν. Σκίζουν τα ατομικά τους έγγραφα κατά την μεταφορά τους με καμιόνια και μετά αποφασίζουν να το σκάσουν. Ρίχνονται στους φρουρούς και πηδάν από τα καμιόνια. Μερικοί τα κατάφεραν. Ο επιθεωρητής δεν μπόρεσε. Λίγα μέτρα πριν την ελευθερία μια ριπή αυτομάτου τον γάζωσε.
Το γεγονός της σφαγής δεν είναι απομονωμένο από τα γενικότερα δρώμενα της περιόδου εκείνης.
Τα συμπεράσματα δεν είναι απλά καθώς υπάρχουν λεπτομέρειες που το φωτίζουν.
Οι περισσότεροι των εκτελεσμένων ανήκαν στον ΕΔΕΣ και οι αντάρτες που χτύπησαν τους Γερμανούς ήταν Ελασίτες.
Πολλοί ιστορικοί υποστήριξαν ότι μια από τις πιο πετυχημένες στρατηγικές του ΕΛΑΣ στον πόλεμο που εξαπέλυσε έναντι κάθε εθνικής ομάδος ήταν και η παραπάνω, να δημιουργεί επεισόδια έξω από περιοχές μη ελεγχόμενες από αυτόν και να αφήνει την καταστροφή τους στους Γερμανούς, δρέποντας αργότερα τους καρπούς.
Όσο για τους Τσάμηδες, αυτά τα φίδια που τόσο καιρό έτρεφε η Ελλάδα στον κόρφο της και που έδειξαν το πραγματικό τους πρόσωπο στον πόλεμο, το δικαστήριο εγκληματιών πολέμου στα Γιάννενα που συστήθηκε μετά την απελευθέρωση, εξέδωσε 5500 καταδικαστικές αποφάσεις εναντίον τους (ερήμην) οι περισσότερες εις θάνατον, σε σύνολο πληθυσμού 22000 .
Οι Τσάμηδες το έσκασαν. Και αντί να τους κυνηγούμε ακόμα και σήμερα όπως κάνουν οι Εβραίοι για τους Nazi, συζητάμε για τις περιουσίες τους.
Γιώργος Απέργης
Σώμα Τσάμηδων παρουσιάζει όπλα στον Γερμανό αξιωματικό κατά τη διάρκεια της Κατοχής στη Θεσπρωτία
ΟΙ 49 ΠΡΟΚΡΙΤΟΙ ΤΗΣ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑΣ ΠΟΥ ΕΚΤΕΛΕΣΤΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ ΚΑΤΑΚΤΗΤΕΣ ΚΑΘ’ ΥΠΟΔΕΙΞΙΝ ΤΩΝ ΤΣΑΜΗΔΩΝ ΣΥΝΕΡΓΑΤΩΝ ΤΟΥΣ ΣΤΙΣ 29 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1943