Κατά την περίοδο που ήταν Πρόεδρος του Εθνικού Κόμματος Ελλάδος (1945-1950), ο αρχηγός του ΕΔΕΣ Ναπολέων Ζέρβας περιέγραψε με άρθρο του στο περιοδικό “Βορειοηπειρωτικά Νειάτα”, τους σκοπούς και τις προσπάθειες που έκανε μετά το τέλος της γερμανικής κατοχής, για την απελευθέρωση της Βορείου Ηπείρου.
Το ιστορικό άρθρο του είχε τον τίτλο “Τραγικό λογοπαίγνιο ο χωρισμός της Ηπείρου”.
Τραγικό λογοπαίγνιο ο χωρισμός της Ηπείρου
ΒΟΡΕΙΟΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ ΝΕΙΑΤΑ. Φράσις γεμάτη πόθους, ελπίδες και καημούς. Τίτλος που φέρει συγκίνησι και ζωπυρώνει την συνείδηση του χρέους των Ελλήνων προς τους αδελφούς που στενάζουν υπό τον ζυγόν της δουλείας.
Και αν τα αισθήματα αυτά δονούν τις ψυχές όλων των Ελλήνων, οι ψυχές των Ηπειρωτών ματώνουν αληθινά από τον πόνο των γειτόνων αδελφών. Ο χωρισμός της Ηπείρου σε Νότιο και Βόρειο υπήρξε και μοιάζει με τραγικό λογοπαίγνιο. Η Ήπειρος είναι ΜΙΑ ΚΑΙ ΑΔΙΑΙΡΕΤΗ, Ελληνική όσο και η Αθήνα, όσο και η υπόλοιπος Ελλάς.
Δεν αρκεί όμως να έχη δίκαιο το άτομο ή το Eθνος, πρέπει να έχη ταυτοχρόνως την θέλησιν και την δύναμιν να το πάρη. Αυτό αποδεικνύει η πείρα αιώνων, αυτό αποδεικνύει η περίοδος των τελευταίων περιπετειών μας.
Το 1914 οι Βορειοηπειρώται απεφάσισαν να πάρουν το δίκαιο με το χέρι τους, και το πήραν,ήλθε όμως η διεθνής δολοπλόκος διπλωματία να ματαιώση το Πρωτόκολλον της Κερκύρας και την Eνωσιν της Β.Η. με την Μητέρα Ελλάδα.
Και τώρα καιρός είναι να παραδώσω και την κατάρα των Βορειοηπειρωτών και του Eθνους στους ενόχους του τελευταίου εγκλήματος.
Από της πρώτης στιγμής κατά την οποίαν ανέλαβα το 1941 το βαρύ έργον του αγώνος της Εθνικής Αντιστάσεως με απησχόλησε η Βόρειος Hπειρος και η απελευθέρωσίς της.
Επίστευα ότι θα ήτο εντροπή και όνειδος του ελευθέρου ανθρώπου του κόσμου αν δεν έδιδαν την ελευθερίαν εις την γωνίαν εκείνην από την οποίαν ανέτειλε το πρώτον φώς της Νίκης και της Ελευθερίας ,όταν κατά την τελευταίαν παγκόσμιον σύρραξιν τα βορειοηπειρωτικά βουνά έγιναν διεθνώς σύμβολον ελευθερίας.
Εστειλα ανθρώπους μέσα στην Β.Η. και οργάνωσαν το κίνημα της Εθνικής Αντιστάσεως και Ελευθερίας. Το Ελληνικόν Ε.Α.Μ. όμως αδελφωμένον με την Αλβανική τσέτα έβαλε αλύπητο μαχαίρι στους ανθρώπους που γύρευαν να ελευθερώσουν την Βόρειο Ήπειρο. Μου σκότωσαν τον Σαχίνη και πολλά άλλα ηγετικά και μαχητικά μου στελέχη, πάντοτε δολοφονικά.
Παρά την προδοσίαν του Ε.Α.Μ. δεν εσταμάτησα την προσπάθειά μου.
Το τέλος του 1944 (Δ/βριος) ήλθε, και οι Γερμανοί έφευγαν από την Ελλάδα. Τα τμήματά μου εκπληρούντα τους αληθινούς σκοπούς του αγώνος κτυπούσαν αλύπητα τις Γερμανικές Φάλαγγες και τις απεδεκάτιζαν καθ’ όλην την διαδρομήν της υποχωρήσεώς των προς Αλβανίαν.
Εβλεπα μπροστά μου το όραμα της ελευθερίας της Βορείου Ηπείρου πραγματικότητα και οι διαταγές μου ήταν να συνεχισθή η δίωξις των Γερμανών εντός της Βορείου Ηπείρου και η εις αυτήν εγκατάστασις των Τμημάτων τα οποία με τους Ελληνας κατοίκους θα ανεκήρυσσαν de Factο την απελευθέρωσιν και την Ενωσιν.
Οταν εφθάσαμεν εις τα σύνορα της Βορείου Ηπείρου είδαμε αυτό το φοβερό, αυτό το τραγικό, είδαμε να καλύπτουν τα νώτα και την υποχώρησιν των Γερμανών ποίοι; Εκείνοι που παρίσταναν ότι πολεμούσαν κατά των Γερμανών.
Η Αλβανική τσέτα και το Ε.Α.Μ. Αφησαν οι προδότες αυτοί ανενόχλητον τον Γερμανικό Στρατόν και έστρεψαν τα όπλα κατά των τμημάτων των Ε.Ο.Ε.Α. του Ε.Δ.Ε.Σ. που πήγαιναν απελευθερωταί και διώκται των Γερμανών.
Ο λυσσασμένος αυτός πόλεμος του Ε.Α.Μ. και της τσέτας και η ακατανόητος απόφασις των συμμάχων να μας εμποδίσουν να προχωρήσωμεν υπήρξαν η κυρία αφορμή του να ματαιωθή η απελευθέρωσις της Βορείου Ηπείρου, η οποία θα είχε ασφαλώς πραγματοποιηθεί από τον Οκτώβριον του 1944. Εξήγησα από τότε στους υπευθύνους των συμμάχων πόσο μεγάλη ήταν η αδικία που γινόταν και πόσον θα εστοίχιζε σε όλους μας αυτό.
Τι να την κάνω τώρα την ικανοποίησιν του ότι όσα είπα τότε βγήκαν όλα σωστά μπροστά στον πόνο τον πραγματικό και την πικρίαν που δεν με άκουσαν να δώσω την ελευθερίαν στους αδελφούς μας της Β.Η. που τόσα υπέφεραν και τόσα υποφέρουν;
Η ανάμνησις των γεγονότων αυτών είναι χρήσιμος όχι μόνον για ιστορικούς λόγους, αλλά κυρίως για να θερμαίνει την πίστιν, τον φανατισμόν και την απόφασίν μας προς συνέχισιν του αγώνος.
Καμία ατυχία και καμία αδικία δεν πρέπει να μας απογοητεύη. Η αρετή της Φυλής μας βρίσκεται ακριβώς στη δύναμι να υπομένωμε και να επιμένωμε.
Δεν θα υποστείλουμε λοιπόν ούτε για μια στιγμή την Σημαία του αγώνος. Σύνθημα- Δικαιοσύνη και Ελευθερία στη Βόρειο Ηπειρο.