Την Τρίτη 7 Ιουνίου 2022 στις 6.30 το απόγευμα, αντιπροσωπία μελών και φίλων του Συλλόγου Απογόνων Μακεδονομάχων Εδέσσης Αλμωπίας, κατέθεσε στεφάνια στις προτομές των Μακεδονομάχων Καπετάν Άγρα και του Αντώνη Μίγκα, που βρίσκονται ακριβώς στον χώρο θυσίας τους, λίγο έξω από το χωριό Καρυδιά, και μπροστά από το ομοίωμα του δένδρου της καρυδιάς, στην οποία το 1907 οι Βούλγαροι κομιτατζήδες τους απαγχόνισαν μετά την ύπουλη και άνανδρη σύλληψή τους, γράφει ο Δημήτριος Γιουματζίδης πρόεδρος του Συλλόγου Απογόνων Μακεδονομάχων Εδέσσης – Αλμωπίας.
“Μας τίμησε με την παρουσία του και ο Δήμαρχος Έδεσσας Δημήτριος Γιάννου, ο οποίος πάντα στηρίζει τον σύλλογό μας.
Ο σύλλογός μας δεν κατέθεσε στεφάνι στο επίσημο μνημόσυνο που έγινε την Κυριακή 5 Ιουνίου 2022 στον ίδιο χώρο διαμαρτυρόμενος για την παρουσία βουλευτών που ψήφισαν ή στηρίζουν την επιζήμια συμφωνία των Πρεσπών.
Η συμφωνία των Πρεσπών είναι αντίθετη στους λόγους για τους οποίους αγωνίσθηκαν και θυσιάστηκαν οι Μακεδονομάχοι Καπετάν Άγρας και Αντώνης Μίγκας και όποιος την ψήφισε ή την στηρίζει αυτοεξευτελίζεται όταν παρίσταται στο μνημόσυνό τους, παριστάνοντας τον πατριώτη”, καταλήγει η ανακοίνωση του Συλλόγου.
Επίσης, ο Δήμαρχος Έδεσσας, κ. Δημήτρης Γιάννου, στην ομιλία του τόνισε μεταξύ άλλων:
«…χρόνια μετά, η ιστορία μας αμφισβητήθηκε και όλοι εμείς αντιδράσαμε και ΑΝΤΙΔΡΟΥΜΕ. Όχι φυσικά για πολιτικά ΩΦΕΛΗ, όπως μερικοί προσπαθούν να περάσουν στον κόσμο σαν άλλοθι.
Αλλά γιατί ο ΠΕΡΗΦΑΝΟΣ ΜΑΚΕΔΟΝΑΣ, δεν έχει πολιτικά κίνητρα, αλλά ΙΔΑΝΙΚΑ.
Και δυστυχώς τον δικαιώνουν καθημερινά οι καταστάσεις.
Μια συμφωνία χωρίς ΩΦΕΛΗ,
Μια συμφωνία που καταπατάται καθημερινά,
Μια συμφωνία που ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΤΗΝ ΥΠΕΓΡΑΨΑΝ, ΦΕΡΟΥΝ ΑΚΕΡΑΙΑ ΤΗΝ ΕΥΘΥΝΗ και ας μη ψάχνουν συνενόχους, στο ότι δήθεν όλοι βολεύτηκαν.
Είμαστε υπερήφανοι που ζούμε σε αυτά τα ΑΓΙΑ ΧΩΜΑΤΑ,
Είναι η ΠΑΤΡΙΔΑ μας, η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ μας, η ΕΛΛΑΔΑ μας…
Εγκαινιάστηκε, τη Δευτέρα 30 Μαΐου η έκθεση «ΣΗΚΩ ΨΥΧΗ ΜΟΥ»!… Εικόνες και μουσικές των προσφύγων του ’22, που οργανώνει το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία.
Την έκθεση, η οποία πραγματοποιείται στον εκθεσιακό χώρο του Ιδρύματος και εντάσσεται στις εκδηλώσεις μνήμης για τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή, εγκαινίασε ο Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων Κωνσταντίνος Α. Τασούλας.
«Οι ήχοι αποτυπώνουν το βίωμα και το συναίσθημα εκείνων που έζησαν την τραγωδία»
Ο γενικός γραμματέας του Ιδρύματος, καθηγητής Ευάνθης Χατζηβασιλείου,ανοίγοντας τη βραδιά, είπε ότι το Ίδρυμα επέλεξε έναν τρόπο τολμηρό και πρωτότυπο για να τιμήσει την επέτειο: μέσα από το πρίσμα της μουσικής και του τραγουδιού.
Οι ήχοι αποτυπώνουν, είπε, το βίωμα και το συναίσθημα εκείνων που έζησαν την τραγωδία και ήρθαν στην ελεύθερη πατρίδα, αλλά και των γενεών που ακολούθησαν· και όχι απλώς αποτυπώνουν, αλλά και τα μετασχηματίζουν σε δημιουργία. Η Μικρασιατική Καταστροφή, συνέχισε, υπήρξε το μεγαλύτερο τραύμα του ελληνισμού και ταυτόχρονα η καθοριστική εμπειρία η οποία διαμόρφωσε το σύγχρονο κράτος.
Τέλος, ευχαρίστησε τους συντελεστές της έκθεσης για το πολυδιάστατο και απαιτητικό έργο που έφεραν σε πέρας: όλα τα στελέχη του Ιδρύματος (και ιδίως τους επιμελητές της, Άννα Ενεπεκίδου και Χρήστο Χρηστίδη) και την επιστημονική επιτροπή της (και ιδίως τον πρόεδρό της Διονύση Σαββόπουλο και τον Αλέξη Κυριτσόπουλο, που τη σχεδίασε και την επιμελήθηκε εικαστικά).
«Μέσα από τη μουσική οι Μικρασιάτες ενοφθάλμισαν τον πολιτισμό τους στον ελλαδικό εθνικό κορμό»
Ο Πρόεδρος της Βουλής Κωνσταντίνος Α. Τασούλας τόνισε ότι πρόκειται για μια έκθεση έμπλεη μουσικής και μνήμης. Μας δείχνει, είπε, πώς, μετά την κατάρρευση του ονείρου της Μεγάλης Ιδέας ως εδαφικής επέκτασης, ο ελληνισμός υλοποίησε ένα άλλο όνειρο, αλαμπές αλλά σπουδαίο: της ανόρθωσης και της ανοικοδόμησης, της ισοπαλούς με τους ευρωπαϊκούς λαούς ύπαρξης.
Μέσα από τη μουσική, που αποτελεί άσκηση και στοιχείο ελευθερίας, είπε, σπουδάζουμε πώς το ένα εκατομμύριο τριακόσιες χιλιάδες πρόσφυγες ενοφθάλμισαν τον πολιτισμό τους στον ελλαδικό εθνικό κορμό.
Σε μια ομιλία διάστικτη από λογοτεχνικές και δοκιμιακές αναφορές (μεταξύ άλλων στο Μυθιστόρημα του Σεφέρη και το Ελεύθερον Πνεύμα του Θεοτοκά) ο Πρόεδρος της Βουλής έκλεισε με την «Οδό ονείρων» που εκτυλίσσεται σε μια προσφυγική γειτονιά. Στο ξεκίνημά της, ο Μάνος Χατζιδάκις, μιλάει για τον «τρυφερό και αβάσταχτο ουρανό»· ο ίδιος ουρανός μάς σκέπει και σήμερα, όπως και η μουσική των προσφύγων, μελωδική, αβάσταχτη και τρυφερή συνάμα.
«Το δέντρο του ελληνισμού είχε γερές ρίζες»
Ο Διονύσης Σαββόπουλος, πρόεδρος της επιστημονικής επιτροπής της έκθεσης, ευχαρίστησε καταρχάς θερμά το Ίδρυμα της Βουλής και τα μέλη της επιτροπής, καθώς, όπως είπε, από τη συνεργασία μαζί τους έμαθε πολλά και θυμήθηκε επίσης πολλά και αγαπημένα.
Αναφέρθηκε στα προσωπικά του βιώματα (ο πατέρας του από την Κωνσταντινούπολη και η μητέρα του από την Ανατολική Ρωμυλία) και τα μουσικά ακούσματα στο σπίτι όπου μεγάλωσε. Και τόνισε πως το 1922, πέρα από τον πόνο και το τραύμα, είναι η αφετηρία μιας συναρπαστικής πορείας για μια καινούργια Ελλάδα. Η καταστροφή έδειξε ότι το δέντρο του ελληνισμού είχε γερές ρίζες· ρίζες βαθιά μέσα στη γη, αλλά και ρίζες στον ουρανό, κατέληξε.
«Κωνσταντινούπολη και Σμύρνη κιβωτοί μνήμης και μήτρες μουσικής»
Ο Λάμπρος Λιάβας, καθηγητής εθνομουσολογίας και μουσικολογικός επιμελητής της έκθεσης, αναφέρθηκε στον ρόλο και τη σημασία της Κωνσταντινούπολης και της Σμύρνης ως κιβωτών μνήμης, που λειτούργησαν ως «μήτρες μουσικής».
Μέσα από την αφήγηση της Σμυρνιάς τραγουδίστριας Αγγελικής Παπάζογλου προσέγγισε τις προσφυγικές μουσικές μνήμες, τον ρόλο του τραγουδιού στις «χαμένες πατρίδες» και τον μετασχηματισμό του στην Ελλάδα: εκεί αποτέλεσε κεντρικό κώδικα επικοινωνίας, ισχυρό συμβολικό κεφάλαιο για τη διατήρηση της εθνοπολιτισμικής ταυτότητας και κινητήρια δύναμη για την ελευθερία. Τέλος, αναφέρθηκε στις επιρροές στους ντόπιους μουσικούς και τη διασταύρωσή του με το ρεμπέτικο.
«Στην έκθεση το μεγαλειώδες και το καθημερινό, η καταστροφή και η δημιουργία»
Η Άννα Ενεπεκίδου, διευθύντρια υπηρεσιών του Ιδρύματος και συνεπιμελήτρια της έκθεσης, μίλησε για τη γοητευτική διαδρομή της προετοιμασίας, τη δημιουργική επαφή της επιστημονικής επιτροπής με φορείς, σωματεία, συλλέκτες και μελετητές.
Σημείωσε ότι η έκθεση, με τον πλούτο των τεκμηρίων της, επιδιώκει να αναδείξει το μεγαλειώδες αλλά και το καθημερινό, την καταστροφή αλλά και τη δημιουργία. Και μας έδωσε μια αίσθηση του πλούτου αυτού, αναφερόμενη στις φωτογραφίες, τις μαρτυρίες του ξεριζωμού, τη μουσική που μπορούμε να ακούσουμε από τα τάμπλετ, τα εκθέματα που αποτυπώνουν την ομορφιά της καθημερινότητας.
Και, τέλος, σε μικρές αλλά ουσιώδεις λεπτομέρειες, όπως τα κεραμικά πλακίδια που χρησιμοποιήθηκαν στην ανακαίνιση του κτιρίου της Βουλής (1929-1935), ενσωματώνοντας διακοσμητικά μοτίβα του προσφυγικού ελληνισμού.
Στα εγκαίνια παρευρέθηκε πλήθος κόσμου, άνθρωποι των γραμμάτων και της επιστήμης, συλλέκτες, εκπρόσωποι προσφυγικών σωματείων, δημοσιογράφοι και πολιτικοί – ανάμεσά τους, η υφυπουργός Υγείας Μίνα Γκάγκα, ο υφυπουργός Παιδείας Άγγελος Συρίγος, ο πρόεδρος της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών Βασίλειος Πάππας.
Στο τέλος, οι παρευρισκόμενοι είχαν την ευκαιρία να συζητήσουν με ένα ποτήρι κρασί και εδέσματα – όχι τα συνηθισμένα, που προσφέρονται σε μια δεξίωση, αλλά μικρασιατικά.
Οι βασικοί άξονες της έκθεσης
Βασικοί άξονες της έκθεσης είναι η ζωή πριν το 1922 στη Σμύρνη, την Ιωνία, την Καππαδοκία, τον Πόντο, την Κωνσταντινούπολη και την Προποντίδα, την Ανατολική και τη Βόρεια Θράκη (Ανατολική Ρωμυλία)· η Έξοδος, η απώλεια και το τραύμα της προσφυγιάς· η ζωή και η μουσική δημιουργία στη νέα πατρίδα· ο τρόπος με τον οποίο οι δικές μας γενιές τραγούδησαν το συνταρακτικό γεγονός και την προσφυγιά.
Τα παραπάνω συνδέονται μεταξύ τους με βασικό άξονα τη μουσική και το τραγούδι, που δημιουργούν τον γενικό καμβά της έκθεσης. Έτσι ο επισκέπτης μπορεί να βρει απαντήσεις σε ερωτήματα όπως: Ποιος είναι ο ρόλος της μουσικής στην ατομική και τη συλλογική ταυτότητα των προσφύγων, και ποια η σημασία της ως κινητήριας δύναμης του προσφυγικού ελληνισμού; Πώς καταγράφονται οι μνήμες της Καταστροφής στα τραγούδια των προσφύγων; Με ποιον τρόπο φτάνουν οι μνήμες έως τις μέρες μας και γίνονται αντιληπτές στην εθνική ζωή και τη μουσική δημιουργία των επιγόνων;
Φωτογραφικά, οπτικοακουστικά και αρχειακά τεκμήρια σημαντικών φορέων διαφύλαξης της ιστορικής μνήμης στη χώρα μας, καθώς και πλήθος τεκμηρίων που συνεισέφεραν τοπικοί σύλλογοι, οργανώσεις και ιδιώτες, συνομιλούν στην έκθεση με στίχους και ποικίλες μελωδίες: μοιρολόγια, παραδοσιακά τραγούδια και χοροί, μικρασιάτικα ρεμπέτικα αλλά και η νεότερη ελληνική μουσική παραγωγή, που επηρεάστηκε από τη μουσική πνοή των προσφύγων.
Η συνομιλία αυτή θα κορυφωθεί, κατά τη διάρκεια της έκθεσης, με το πραγματικό και ζωντανό πάλκο όπου θα φιλοξενηθούν νέοι δημιουργοί και ερμηνευτές, οι οποίοι και θα αναδείξουν τις μουσικές διαδρομές των προσφύγων και της εμπειρίας της προσφυγιάς.
Πραγματοποιήθηκαν στην Αθήνα την Κυριακή 29 Μαΐου από την Οικουμενική Ομοσπονδία Κωνσταντινουπολιτών οι κεντρικές εκδηλώσεις μνήμης για την 569η επέτειο της Αντίστασης των Ρωμιών της Πόλης το 1453.
Το πρωί της Κυριακής τελέστηκε αρχικά στην Μητρόπολη Αθηνών μνημόσυνο για τους τελευταίους υπερασπιστές της Κωνσταντινούπολης και τον Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο ΙΑ΄ Παλαιολόγο, ο οποίος έπεσε ηρωικά στις 29 Μαΐου 1453.
Αμέσως μετά πραγματοποιήθηκε επιμνημόσυνη δέηση στον ανδριάντα του τελευταίου Βυζαντινού Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, έξω από τον Ιερό Καθεδρικό Ναό Αθηνών.
«Η στάση του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου ίνδαλμα των Ρωμιών ανά τους αιώνες»
«Η απάντηση του Αυτοκράτορα στον Οθωμανό σουλτάνο, όταν του ζητούσε να παραδώσει την Πόλη ήταν η ίδια του Βασιλέα της Σπάρτης Λεωνίδα σχεδόν δύο χιλιάδες χρόνια πριν. Η στάση του Αυτοκράτορα έσωσε το Γένος από αφανισμό που δεν ήταν ανύπαρκτη η πιθανότητα αυτή. Η στάση του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου και των συμπολεμιστών του ήταν το ίνδαλμα όλων των Ρωμιών παντού και πάντα στους αιώνες που ακολούθησαν. Ο ίδιος ο Κολοκοτρώνης απάντησε στον Άγγλο ναύαρχο που τον καλούσε σε συμβιβασμό, ότι ο Βασιλεύς ο δικός μας δεν συνθηκολόγησε και οι δύο φρουρές του συνέχισαν τον αγώνα, το Σούλι και η Μάνη», είπε κατά την ομιλία του ο πρόεδρος της Οικουμενικής Ομοσπονδίας Κωνσταντινουπολιτών (Οι.Ομ.Κω.) Νικόλαος Ουζούνογλου.
«Όταν τις μέρες αυτές, τέλη Μαΐου, καθοριζόταν η τύχη του κόσμου το 1941 με την Μάχη της Κρήτης, και οι δύο τότε νέοι, αείμνηστοι Μανώλης Γλέζος και Απόστολος Σάντας, όπως είπαν αργότερα σε συνέντευξη τους είχαν στο νου την αντίσταση της Πόλης το 1453 την ίδια μέρα που κατέβαζαν από την Ακρόπολη την σβάστικα», σημείωσε ο κ. Ουζούνογλου και κάνοντας αναφορά στις σημερινές εξελίξεις, πρόσθεσε ότι, «Αυτοί που σήμερα καταστρέφουν βάναυσα την κοινοπολιτεία που είχε εγκαθιδρύσει θρησκευτικά και πολιτισμικά στον σλαβικό κόσμο το Βυζάντιο, να θυμούνται την στάση του Ελληνισμού αυτή την κρίσιμη στιγμή τέλος Μαΐου 1941, χάρη στην οποία καθυστέρησε η προέλαση των Γερμανών προς την Μόσχα».
«Η γενναία στάση των κατοίκων της Βασιλίδος των πόλεων, υπό την ηγεσία του Αυτοκράτορα τους είναι ζώσα σε όλους τους Έλληνες και να μην το αμφιβάλλει κανείς για αυτό. Η απόδοση τιμής και η μνημόνευση αυτών που αντιστάθηκαν και έπεσαν τιμώντας το πιστεύω τους αποτελεί ύψιστο καθήκον που πρέπει να κάνουμε όλοι μαζί σήμερα.
Ο Κωνσταντίνος δεν είχε να αντιμετωπίσει μόνο τις επιθέσεις εκτός των τειχών αλλά και κατάφερε να υπερισχύσει πάνω στην ηττοπάθεια ορισμένων εντός των τειχών που η στάση τους πήγαζε από τις διχαστικές συμπεριφορές που αποτελούν το αδύνατο μας σημείο που πρέπει οπωσδήποτε να το διορθώσουμε. Αιωνία τους η μνήμη!», είπε κλείνοντας ο πρόεδρος της Οι.Ομ.Κω.
Ακολούθησε κατάθεση στεφάνων στον ανδριάντα του Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου ΙΑ΄ από σωματεία, ενός λεπτού σιγή και η ανάκρουση του εθνικού ύμνου.
Στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε πορεία υπό τους ήχους της φιλαρμονικής του Δήμου Αθηναίων προς το Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη, όπου έγινε και εκεί κατάθεση στεφάνων από σωματεία, εκπροσώπους της Βουλής των Ελλήνων και της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Μεταξύ άλλων κατέθεσαν στεφάνια ο Βουλευτής Β΄ Αθηνών Δυτικού Τομέα Ιωάννης Λοβέρδος, ο Περιφερειάρχης Αττικής Γιώργος Πατούλης, ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Αθηναίων Ελευθέριος Σκιαδάς, εκπρόσωπος των Ενόπλων Δυνάμεων κ.α.
Το επίκαιρο μήνυμα του Περιφερειάρχη Αττικής Γιώργου Πατούλη
Μετά την ολοκλήρωση των εκδηλώσεων ο Περιφερειάρχης Αττικής Γιώργος Πατούλης δήλωσε ότι, «Η 29η Μαΐου είναι ημέρα μνήμης για την Ελλάδα και για την Ορθοδοξία. Η ημέρα που η θυσία του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου δείχνει σε όλους μας πως κάποιος για την πατρίδα και την θρησκεία του να θυσιάζεται και μέσα από αυτή την θυσία να είμαστε ελεύθεροι και βεβαίως να μπορούμε πάντα να κρατάμε ψιλά το αίσθημα της ευθύνης.
Είναι ιδιαίτερα επίκαιρο όσο ποτέ άλλοτε μέσα από την επεκτατική μανία των γειτόνων μας για να μπορέσουν να δημιουργήσουν την δική τους κατ’ επίφασιν αυτοκρατορία».
Ο κ. Πατούλης σημείωσε ότι, «Η Ελλάδα, οι Έλληνες όλοι μας, μνημονεύοντας αλλά και σκεπτόμενοι τις θυσίες των προγόνων μας, είμαστε ενωμένοι για να μην επιτρέψουμε σε καμία περίπτωση να μην απειληθεί σπιθαμή γης στα σύνορα μας».
