Εκδήλωση αφιερωμένη στη μνήμη του μεγάλου Δάσκαλου του Γένους και πρώτου διευθυντή της Καπλανείου Σχολής Αθανάσιο Ψαλίδα διοργάνωσε η Εταιρία Λογοτεχνών και Συγγραφέων Ηπείρου, σε συνεργασία με την Ιερά Μητρόπολη Ιωαννίνων, την Περιφέρεια Ηπείρου, τον Δήμο Ιωαννιτών και την Κοινότητα Μαρμάρων.
Η τιμητική εκδήλωση πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 11 Ιουνίου, στον χώρο της Ιεράς Μονής Αγίας Παρασκευής στα Μάρμαρα, κτήτορας της οποίας είναι η οικογένεια Ψαλίδα, ενώ προηγήθηκε λειτουργία στην εκκλησία της Μονής.
«Διαλέξαμε αυτόν τον χώρο, γιατί υπάρχει ιστορική σχέση με την οικογένεια Ψαλίδα, θέλαμε να γίνει εκεί όπου υπάρχει το αποτύπωμα της οικογένειας», ανέφερε ο γενικός γραμματέας της Ε.Λ.Σ.Η. Χάρης Λεοντάρης.
«Τα ιστορικά κειμήλια θεωρούμε ότι έρχονται από το παρελθόν, αλλά τα μελετάμε σήμερα για να καλλιεργούμε τη μνήμη και κατά κάποιο τρόπο να τα έχουμε ως βοήθημα για το μέλλον», τόνισε.
Η πρωτοβουλία της Ένωσης ελήφθη από γνήσιο ενδιαφέρον και το αίσθημα ευγνωμοσύνης προς έναν άνθρωπο, που συνέδεσε τη ζωή του με την ιστορία της πόλης και σημάδεψε την εποχή της Νεοελληνικής Αναγέννησης, όπως ανέφερε ο κ. Εργολάβος.
«Η ζωή και το έργο του αποκαλύπτει σε όλο το μεγαλείο την πορεία του ελληνικού διαφωτισμού αλλά και τη βασανιστική πορεία του έθνους προς το 1821», σημείωσε, εξηγώντας πως η εκδήλωση είχε προγραμματιστεί για την επέτειο των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση, αλλά δεν πραγματοποιήθηκε λόγω της πανδημίας.
Χαρακτήρισε, ακόμη, «παρήγορο» το γεγονός πως ο Δήμος Ιωαννιτών αποδέχθηκε το αίτημα για την τοποθέτηση της προτομής του Ψαλίδα σε εξωτερικό χώρο του Πνευματικού Κέντρου, «για να φωτίζει με την παρουσία τους τις επόμενες γενιές».
Το πρόγραμμα περιλάμβανε ομιλίες από τον φιλόλογο – συγγραφέα και μέλος του Δ.Σ. της Ε.Λ.Σ.Η. Σπύρο Εργολάβο με θέμα «Ο Αθανάσιος Ψαλίδας, η Καπλάνειος Σχολή και το Λύκειο Λευκάδας», την αναπληρώτρια διευθύντρια Εφορείας Αρχαιοτήτων Βαρβάρα Παπαδοπούλου με θέμα «Τα Γιάννινα στην εποχή του Ψαλίδα», την επισκέπτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Βελίκο Τύρνοβο Βουλγαρίας Ελένη Κουρμαντζή με θέμα «Αθανάσιος Ψαλίδας – Αικατερίνη Β΄: Μια αφιέρωση και ένα πόνημα (1791 – 1792)» και το μέλος Δ.Σ. της Ε.Λ.Σ.Η. Αλέξανδρο Φαρμάκη με θέμα «Ο Αθανάσιος Ψαλίδας και η διδασκαλία της φιλοσοφίας του».
Συντονιστής της εκδήλωσης ήταν ο φιλόλογος – συγγραφέας Χάρης Λεοντάρης.
Η ζωή και η πορεία του
Ο Αθανάσιος Ψαλίδας γεννήθηκε το 1767 στα Γιάννενα και οι γονείς του καταγόταν από το Μονοδένδρι Ζαγορίου. Αφού σπούδασε στη Ρωσία και στη Βιέννη (όπου παρακολούθησε μαθήματα ιατρικής, φιλοσοφίας, ελληνικής και λατινικής φιλολογίας, φυσικομαθηματικής και φυσικής πειραματικής και ξένων γλωσσών), επέστρεψε στον τόπο του.
Το 1795 ανέλαβε διευθυντής στη Μαρούτσειο Σχολή, ενώ ίδρυσε το 1797, με την οικονομική στήριξη του Ηπειρώτη εμπόρου στη Ρωσία Ζώη Καπλάνη την Καπλάνειο Σχολή, η οποία λειτούργησε έως το 1820 και από την οποία αποφοίτησε μεγάλος αριθμός σπουδαίων πνευματικών προσώπων.
Έκανε προσπάθεια να δώσει άλλη διάσταση, πιο λαϊκή, με την καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας, και πιο παιδαγωγική, με τη θέσπιση χρήσιμων μαθημάτων, στην εκπαίδευση της τουρκοκρατούμενης Ελλάδας και ήρθε σε σύγκρουση με άλλους κορυφαίους παράγοντες της παιδείας, κυρίως κληρικούς.
Οι Άγγλοι, που τον θεωρούσαν Ρωσόφιλο, δεν επέτρεψαν να αναδειχθεί καθηγητής στην Ιόνιο Ακαδημία, της οποίας αναγορεύτηκε διδάκτορας. Στην Κέρκυρα παρέμεινε από το 1822 έως το 1828, με την αγωνία να στεριωθεί και να συγκροτηθεί ένα οργανωμένο ελληνικό κράτος. Λίγο πριν πεθάνει υπήρξε διευθυντής του Λυκείου Λευκάδας.
Σημαντική προσωπικότητα
Ο Αθανάσιος Ψαλίδας δεν ξέχασε ούτε για μια στιγμή, παρά τη γοητεία του γαλλικού πνεύματος και του γερμανικού ιδεαλισμού, τα πολύτιμα βιώματα του γένους του ελληνικού.
Και μέσα από τη διδασκαλία του και τα συγγράμματά του το ατίμητο μήνυμά του ήταν να ανυψωθούν οι Έλληνες πνευματικά σε όλους τους τομείς και να κερδίσουν, έτσι, τη λευτεριά.
Κατόρθωσε, υψηλής αξίας προσωπικότητα, όπως ήταν, να μεταδώσει ένα πελώριο παιδαγωγικό νόημα, βαθύτερο, ουσιαστικότερο και ελληνικότερο σε σχέση με άλλα εκείνης της εποχής.
